HEKİMİN HASTAYI AYDINLATMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ, HASTANIN RIZASI (ONAMI)

Tıbbi girişimin hukuka uygun olduğunun kabul edilebilmesi için tedavi amacına yönelik olması yeterli değildir. Bunun yanı sıra hastanın aydınlatılmış rızasının alınması gerekir. Hastanın aydınlatılmış rızasından neyi kastettiğimi kısaca açıklamam gerekirse, hekimin vereceği bilgilerle hastayı, uygulanması düşünülen tedavi yöntemi üzerinde serbestçe karar verebilecek bir duruma getirmesi olarak açıklanabilir. Serbest iradeye dayanan bir rıza tıbbi müdahalenin hukuka uygunluğu için vazgeçilmez bir koşuldur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ve asıl hedeflenen, hastanın uygulanacak tedavinin olumlu ya da olumsuz yönleri konusunda bilgilendirilmesi ve serbest iradesi ile bir karar vermesidir. Hekim tarafından yapılacak açıklamalar, hastanın kültürel, toplumsal ve ruhsal durumuna özen gösteren bir uygunlukta olmalıdır. Bilgiler hasta tarafından anlaşılabilecek biçimde verilmelidir. Hastanın dışında bilgilendirilecek kişileri, hasta kendisi belirler. Sağlıkla ilgili her türlü müdahale, kişinin özgür ve aydınlatılmış rızası (onamı) ile yapılabilir. Alınan onam, baskı, tehdit, eksik aydınlatma ya da kandırma yoluyla alındıysa geçersizdir.

Türk Tabipler Birliği Meslek Etiği Kuralları’nın 26. maddesi ile hekimin hastayı hangi konularda aydınlatmak yükümlülüğünde olduğu düzenlenmiştir. Buna göre;
1- Hastanın mevcut sağlık durumu ve konulan tanı
2- Önerilen tedavi yönteminin türü
(Hekim, değişik tedavi yöntemlerini uygulama imkanı varsa, bunların şanslarını ve risklerini açıklamalı, şans ve risk olasılıklarını karşılaştırarak tartıp ortaya koymalıdır.)
3- Amaçlanan tedavi yönteminin başarı şansı ve süresi
4- Amaçlanan tedavi yönteminin hastanın sağlığı için olası riskleri
5- Verilen ilaçların kullanılışı ve olası yan etkileri
6- Hastanın önerilen tedaviyi kabul etmemesi durumunda hastalığının yaratacağı sonuçlar

Hastanın acil durumu yoksa ve bilinci kapalı değil ise, hekim hastayı bilgilendirdikten sonra hastanın vereceği karar sonucunda tıbbi müdahaleyi yapabilir. Aynı yasal düzenlemeye göre, acil durumlar ile hastanın reşit olmaması veya bilincinin kapalı olduğu ya da karar veremeyeceği durumlarda yasal temsilcisinin izni alınır.

Hastanın aydınlatılmış rızasının alındığını konusunda ispat külfeti hekim yada hastanededir. Bu sebeple, hekim ve hastanenin tıbbi müdahalenin olası sonuç ve komplikasyonları hakkında hastasını bilgilendirmeleri yasal bir zorunluluktur.

neslihan (71 Posts)

Av. Neslihan BARTAL lisans eğitimini aldığı İstanbul Kültür Üniversitesi’nde başarı bursu elde etmiş, 2004 yılında hukuk ve İngilizce eğitimini tamamlayarak mezun olmuştur. 2005 yılından bu yana özellikle İş Hukuku, Aile Hukuku (Boşanma, Nafaka, Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Hakkında Kanun kapsamında), Ticaret Hukuku, İcra-İflas Hukuku, Borçlar Hukuku alanlarında birçok dava takip ve yöntemlerinde tecrübe kazanarak uzmanlaşmıştır. Hukukun çeşitli dallarında sertifika programları ve eğitim seminerlerine katılmış ve arabuluculuk eğitimi almıştır.